Xu hướng giảm sinh tại Việt Nam đang trở thành một vấn đề đáng quan ngại khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được xác định là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ gặp khó khăn trong việc “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một xu hướng mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con.
Thực trạng trên đang đẩy Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Từ kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Giá nhà đất tăng phi mã là nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh. Đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân thay vì gắn kết với một mối quan hệ lâu dài.
Một khảo sát gần đây chỉ ra rằng, 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó mối lo lớn nhất là về nhà ở. Hệ lụy của tình trạng giảm sinh và già hóa dân số mà Việt Nam đang đứng trước bao gồm suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Việc sở hữu nhà ở không chỉ đảm bảo sự ổn định về chỗ ở mà còn là động lực để người trẻ an cư, lạc nghiệp và lập gia đình. Do đó, đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người trẻ.
Nhìn vào thực trạng và tương lai, các giải pháp cần thiết phải được đưa ra nhằm hỗ trợ người trẻ trong việc tiếp cận nhà ở. Dân số Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn và cần có những chính sách hỗ trợ kịp thời. Bằng cách giải quyết vấn đề nhà ở, chính phủ và các tổ chức có thể giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người trẻ, khuyến khích họ lập gia đình và có con, từ đó giúp cải thiện TFR và cân bằng lại cơ cấu dân số.
